Kantoren, uitgelicht
Het meest energiezuinige zwembad van Europa
Hoe behoud je een zwembad in een tijd van torenhoge energiekosten? Reitsema & partners gaf hier het antwoord op. In samenwerking met Wehrung architecten en de gemeente Rijssen-Holten ontwierpen ze het meest energiezuinige zwembadcomplex van Europa: De Koerbelt. Het zwembad opent zijn deuren op 1 juni 2023, het landschap zal naar verwachting Q2-2024 gereed zijn.
Nieuwbouwwens
De gemeente Rijssen-Holten besloot in 2017 om zwembad de Koerbelt te vervangen. Het bad voldeed, ondanks de transformaties door de jaren heen, niet meer aan de wensen en eisen van de huidige tijd. Het kampte met hoge energielasten en het bad was te klein voor de activiteiten die er plaatsvonden. De gemeente streefde naar een toekomstbestendig bad, met duurzaamheid voorop.
Doelstelling: duurzaam zwembad
De gemeente Rijssen-Holten had het lef om een zwembad te laten ontwerpen op basis van Total Cost of Ownership (TCO). Een aanpak waarbij u ontwerpkeuzes niet maakt op basis van aanschafkosten, maar op basis van werkelijke exploitatiekosten. Met oog voor eventuele opbrengsten, installatiekosten, onderhoudskosten en vervangingskosten. Reitsema & Partners architecten i.s.m. Wehrung architecten is hierbij geselecteerd als architect, met 20 jaar ervaring in het ontwerpen op basis van TCO.
Landschap als cadeau
Als architecten ontwierpen we het nieuwe zwembad op een open plek in het landschap, ook wel landschappelijke groene kamer genoemd. Het bevindt zich op de grens van stad en natuur, waarbij de noordzijde aansluit op de bebouwde omgeving en de achterzijde op Natuur Netwerk Nederland. Deze uitzonderlijke kwaliteiten kwamen als een cadeau voor de ontwerpers.
In het landschapsplan was het verstevigen van de groene randen belangrijk. Daarnaast werd ook de overgang van het bosrijke gebied naar de ligweide geleidelijk gemaakt. Het creëren van mantelzoomvegetatie maakt dat het landschap uit meerdere lagen bestaat. De gelaagdheid zorgt naast een verbeterde biodiversiteit ook voor een ultieme landschappelijke ervaring.
“Het landschap was een cadeau voor het ontwerp”.
Theo Reitsema, Reitsema & partners architecten
Paviljoen in het landschap
Reitsema & partners maakte een tijdloos ontwerp, aan de hand van drie speerpunten: een fris zwembad met uitnodigende horeca waarin het landschap leidend is.
Het gebouw is ontworpen als een paviljoen in het landschap. Door het gebruik van lichte kleuren en materialen in combinatie met de grote glazen puien wordt de focus op de relatie tussen binnen en buiten gelegd. Hierdoor wanen de bezoekers zich altijd midden in de natuur.
De glazen puien, lichte materialen en kleuren zorgen er echter niet alleen voor dat er een prachtige relatie met de omgeving wordt gelegd. Het zorgt ook voor langdurige esthetische waarde, zodat het ook over 40 jaar nog een prettig zwembad is om te bezoeken. De ledverlichting en het scorebord zullen tegen die tijd gedateerd zijn, maar het kleurgebruik en het landschap zullen een blijvende
kwaliteit zijn. Dit voorkomt dat het gesloopt moet worden, wat beter is voor de exploitatie en het milieu.
Aantrekkelijke horeca
Naast het duurzame ontwerp zette Reitsema & partners zich eveneens in voor een aantrekkelijke horecavoorziening in het complex. Binnen bevindt zich het verhoogd gedeelte met zicht op enerzijds de binnenbaden en anderzijds de ligweide. Buiten is er plaats gemaakt voor een terras in de middagzon.
Unieke elementen, één geheel
Het nieuwe zwembad bestaat uit zowel binnen- als buitenbaden. Het binnenbad bestaat uit een wedstrijdbad en een recreatiebad van ieder 25 meter. Beide baden worden gedeeltelijk voorzien van een beweegbare bodem. Hierdoor kunnen meerdere doelgroepen tegelijkertijd gebruikmaken van het zwembad. Daarnaast is het ook mogelijk om in de daluren een bassin te sluiten. Naast de twee hoofdbaden is er ook een peuterbad met speelelementen, een waterglijbaan en een whirlpool om in te ontspannen. Elementen als de tribune worden effectief ingezet op plekken waar hoogteverschillen opgevangen kunnen worden.
Landschap
Het bestaande buitenzwembad, het vijftigmeterbad, is hergebruikt. Het toevoegen van het de ligweide, spraypark voor de allerkleinsten, twee nieuwe duiktorens en een familieglijbaan maakt dat er aan alle doelgroepen gedacht is. In het landschapsontwerp wordt het buitenbad gekoppeld met de nieuwbouw van het binnenbad middels een groot landschappelijk element. Hierdoor wordt het gehele complex een geheel. Het landschap zal naar verwachting Q2-2024 gereed zijn.
“In 2015 hebben we in onze gemeente de gemeentewerf gerealiseerd. Dit project is ontwikkeld op basis van TCO in samenwerking met onder andere reitsema & partners. Dit heeft de gemeente geïnspireerd om het zwembad ook op TCO te ontwerpen.” Gerard Baan (gem. Rijssen-Holten)
Grensverleggend duurzaam
De keuze voor het TCO-ontwerp leidde naast een bijzonder ontwerp tot grensverleggende duurzaamheid. Dankzij deze werkwijze levert het zwembad straks namelijk twee keer zoveel energie terug aan het elektriciteitsnet als dat het nodig heeft.
Reitsema & partners ontwierp een groot dak dat werkt als een innovatief moederboard, waarop langdurig energie kan worden opgewekt. Zonnecollectoren en pv-panelen zorgen voor de opwarming van de baden. Overtollige energie uit de zomer wordt slim opgeslagen. Projectleider van de gemeente Giel ten Berge en gebouwbeheerder Gerard Baan zijn enthousiast. Ten Berge: “De warmte en energie wordt opgeslagen in volledig circulaire thermische en elektrische accu’s. Het bijzondere hieraan is dat we dankzij de accu’s energie uit de zomer tot januari kunnen gebruiken. Hierdoor hoeven we de gehele levensduur van het zwembad niet of nauwelijks energie in te kopen om het zwembad te verwarmen.”
Ook in het gebouwontwerp is veel aandacht besteed aan duurzaamheid. Door de lichte kleuren en de toepassing van diverse materialen. Zo zijn de tegels geplaatst met een epoxy voeg in plaats van een cementvoeg. Dit zorgt ervoor dat niet alleen de voeg maar uiteindelijk ook het tegelwerk langer mee gaat en het qua onderhoud goed schoon te houden is.
Dankzij verschillende ontwerpkeuzes gaat materialen en onderdelen zo lang mogelijk mee. Een van de voorbeelden is de waterglijbaan. Door de glijbaan volledig in het gebouw te positioneren worden weersinvloeden op de glijbaan tegengegaan en gaat er daarnaast geen warmte verloren uit het bad.
Zwembad voor de toekomst
Reitsema & partners is ontzettend trots dat zij gezamenlijk met de gemeente Rijssen-Holten en het overige bouwteam het energiezuinigste zwembad van Europa mocht realiseren. Een goede investering, ontstaan als gevolg van lef en een goede samenwerking tussen de verschillende partijen. Met de realisatie van dit zwembad is de gemeente een aantrekkelijke voorziening rijker en hopen we dat we een inspiratiebron zijn voor andere zwembaden om op basis van TCO te ontwerpen.
“Ik ben heel blij dat er niet is gekozen voor een standaard ontwerp, maar voor zichtbare kwaliteit met mooie details. En niet alleen naar de investering op dit moment, maar ook naar de investering op lange termijn. Bijvoorbeeld als je kijkt naar beheer en onderhoud.” Wethouder Rene de Koff. (gem. Rijssen-Holten) [rijssen-holten.nl Nieuwbouw zwembad De Koerbelt: het laatste nieuws – (3-5-2023) Bijna klaar voor de opening!]
Project informatie
Project: Zwembad Rijssen, Rijssen (NL)
Opdrachtgever: gemeente Rijssen-Holten
Architect: Reitsema & partners architecten i.s.m.
Wehrung architecten
Interieurontwerp: Reitsema & partners architecten
Landschapsontwerp: Reitsema & partners architecten
BIM-Management: BIM4All
Projectmanagement: Olco
Installatieadvies: DWA & Deerns
Constructie: Lucassen bouwconstructies
Aannemer: AKOR-Draisma
Installateur: Van Dam Groep
Energieopslag: Loohuis
Fotograaf: Ronald Tilleman
Tekst: reitsema & partners i.s.m. Luuk Talens
Oplevering totaal: Q2-2024
